Hoe wordt cervicogene hoofdpijn vanuit de nek behandeld?

Het is eenvoudig om hoofdpijn vanuit de nek en spanningshoofdpijn met elkaar te verwarren. De pijn straalt uit naar het achterhoofd en de bovenkant van het hoofd. Deze pijn veroorzaakt een verhoogde spierspanning met als gevolg dat de klachten lijken op die van spanningshoofdpijn. Deze vorm van hoofdpijn vanuit de nek wordt ook wel cervicogene hoofdpijn genoemd.

Het is lastig om cervicogene hoofdpijn te diagnosticeren . Meestal wordt de diagnose van spanningshoofdpijn gegeven, welke 60% van alle gevallen voorkomt. In 20% van alle gevallen van hoofdpijn is er sprake van de cervicogene variant. Deze twee varianten van hoofdpijn vormen samen 80% van alle hoofdpijnklachten. Vandaar dat sommige bronnen ten onrechte aangeven dat er in 80% van alle gevallen sprake is van spanningshoofdpijn.

Het stellen van de diagnose van hoofdpijn vanuit de nek

Er zijn in een onderzoek uit 2003 diagnostische richtlijnen gepubliceerd. De eerste diagnostische richtlijnen waren er pas begin jaren negentig. De belangrijkste criteria op een rijtje:

• Een pijn van over het algemeen middelmatige ernst tot ernstig. De pijn wordt niet als kloppend of snijdend ervaren.
• Er zijn vaak episodes van verschillende tijdsduur.
• Een fluctuerende maar continu aanwezige pijn die uitstraalt naar het achterhoofd en de bovenkant van het hoofd

De criteria wat betreft de nek:

• De patiënt heeft vooral last van pijn bij het bewegen van het hoofd of het hebben van een vermoeiende houding voor de nek.
• De pijn wordt erger als er druk wordt uitgeoefend op de nek of het hoofd. Er kunnen zogenaamde triggerpunten zijn, waarbij de pijn aanzienlijk verergerd.
• De nek kan maar in beperkte mate draaien.
• Pijnklachten van de nek stralen uit naar de schouder en soms de arm.
• De pijn komt vanuit de zenuw aan de bovenkant van de nek.

Cervicogene hoofdpijn wordt soms ten onrechte “cervical migraine” genoemd. Deze vorm van hoofdpijn heeft echter helemaal niets met migraine te maken, omdat de oorzaken verschillend zijn.

Wat zijn de oorzaken van hoofdpijn vanuit de nek?

Door een trauma aan de nek geven zenuwen uit de nekwervels pijnimpulsen af. Dit kan ook bij een relatief licht trauma aan de nek of klap op het hoofd veroorzaakt worden. Voorbeelden daarvan zijn:

• Een whiplash, bijvoorbeeld bij een auto-ongeluk.
• Over de kop slaan met een fiets of een motorvoertuig.
• Een val op het hoofd of de nek tijdens gymnastiek.
• Een vechtpartij met klappen tegen het hoofd of de nek.

De bovenste drie nekwervels,de gewrichten, de tussenwervelschijven en de betrokken spieren van de nek functioneren niet naar behoren. De pijnprikkels worden door de zenuw in de drie bovenste nekwervels geleid en dat gevoel kan uitstralen naar de achterkant van het hoofd en de bovenkant van het hoofd.

De pijnklachten kunnen naar verloop van tijd vanzelf weggaan. Als er sprake is van bijvoorbeeld een beknelde zenuw dan kan iemand daar voor lange tijd klachten aan ondervinden. Het is vaak niet eens duidelijk wel trauma voor de klachten gezorgd heeft.

Hoofdpijn vanuit de nek verhelpen

Bij het verhelpen van cervicogene hoofdpijn komen meerdere dingen aan bod. Lichte en zwaardere pijnstillers kunnen uitkomst bieden en in extreme gevallen zelfs een plaatselijke verdoving door middel van injecties. Daarnaast zijn er middelen die neuropathische pijn kunnen verminderen zoals: antidepressiva en anti-epileptica. In extreme gevallen van cervicogene hoofdpijn kan worden overgegaan op een operatie om de beknelde zenuw te bevrijden.

Manuele therapie bij cervicogene hoofdpijn

Zowel manuele therapie als lichamelijke oefeningen kunnen uitkomst bieden. Dat bleek uit een onderzoek met 200 deelnemers.  Het is moeilijk om dit te onderscheiden van een placebo, want een placebo is niet echt van toepassing bij dergelijke fysieke therapie.

Manuele therapie is een vorm van kinesitherapie, waarbij door middel van bewegingen het herstel van spieren en gewrichten wordt bewerkstelligd. De oefeningen voor de nek kunnen een bijdrage leveren aan het herstel van het trauma.

Bij de therapie wordt er in dit geval specifiek gefocust op de bewegingen van de nek. Zowel rotatie als zijwaartse bewegingen van de nek worden toegepast om de nek lost te maken. In principe kan dit ook zonder de begeleiding van een therapeut, wat veel geld kost. Maar voornamelijk bij de eerste keer kan het goed zijn om het juiste bewegingsadvies te krijgen.

Oefeningen voor hoofdpijn vanuit de nek

Bij oefeningen probeer je de beweegbaarheid van de nek voorzichtig te vergroten, zodat een mogelijk trauma zich kan herstellen. Ik heb eerder al een oefening voor de nek beschreven onder het topic spanningshoofdpijn. De stappen daarbij waren als volgt:

• Zit volledig rechtop op een stoel met beide voeten op de grond en de armen naast je.
• Leg één van de handen boven op je hoofd en beweeg het hoofd voorzichtig opzij, terwijl je naar voren blijft kijken. Rotatie komt bij deze oefening niet aan bod. Houd je arm ontspannen. Ga dus geen kracht zetten op de nek.
• Je voelt misschien je spieren aan de andere kant van de nek wat uitrekken en dat kan een lichte pijn veroorzaken. Forceer absoluut niet en probeer de beweging ontspannen te houden.
• Houd het rekken eventjes vast gedurende bijvoorbeeld 8 seconden en laat het vervolgens voorzichtig los.
• Leg vervolgens je andere hand op je hoofd en beweeg het hoofd voorzichtig naar de andere kant volgens de bovenstaande instructies.

De rotatie oefening is nog eenvoudiger:

• Zit volledig rechtop op een stoel.
• Roteer het hoofd naar links en stop direct met roteren als het moeilijker wordt.
• Houd deze houding kort vast en forceer niets.
• Laat vervolgens voorzichtig los en roteer het hoofd nu naar rechts.

Doe beide oefeningen een aantal keren achter elkaar en bij voorkeur iedere dag. Daarnaast zijn andere opties zoals een massage ook aan te bevelen.

Medicatie bij cervicogene hoofdpijn

Pijnstillers of plaatselijke injecties van verdovende middelen kunnen de pijn verzachten. Daarnaast kunnen anti-epileptica en antidepressiva de prikkeloverdracht in de zenuw verminderen, met een vergelijkbaar resultaat.

Als paracetamol onvoldoende werkt kunnen zwaardere pijnstillers zoals ibuprofen en naproxen uitkomst bieden. Deze middelen kunnen maag en darm klachten veroorzaken en soms zelfs bloedingen. Daarnaast zijn er nog meer bijwerkingen bekend. Redenen genoeg dus om eerst een lichtere pijnstiller als paracetamol uit te proberen.

Als de zwaardere pijnstillers niet werken, kan er een plaatselijke verdoving worden toegepast. Dit kan alleen worden gedaan door iemand die medisch opgeleid is. Het is dus geen eenvoudige behandeling die je thuis kunt toepassen.

Anti-epileptica en antidepressiva bij hoofdpijn vanuit de nek

Anti-epileptica en antidepressiva hebben een verminderend effect op de overdracht van pijnprikkels in de zenuw en helpen daarbij om de pijn dragelijker te maken.

Er zijn helaas veel vaak voorkomende bijwerkingen van deze middelen bekend. Een daarvan is bijvoorbeeld gewichtstoename. Andere vaak voorkomende bijwerkingen zijn omschreven in het volgende artikel:

Voor informatie over anti-epileptica zie: aangezichtspijn medicatie

En voor informatie over antidepressiva zie: Migraine medicijnen en bijwerkingen

Operaties bij hoofdpijn vanuit de nek

In extreme gevallen kan een operatie helpen om de beknelde zenuw uit de verdrukking te helpen. Helaas bestaat er daarna nog steeds een kans dat de pijn terugkomt.

Een mogelijk alternatief is het toepassen van elektrische stimulatie van de betrokken zenuw, maar daarvan is nog onvoldoende bekend. Het is wel eerder toegepast bij patiënten met zware migraine, door een chip te implanteren in de hersenen die pulsen uitzend met een bepaalde frequentie. Sommige patiënten waren langdurig af van de hoofdpijn en sommige mensen hadden minder medicijnen nodig. Helaas zijn chirurgische ingrepen zoals deze niet zonder risico.

Tot slot

Hoofdpijn vanuit de nek is een zenuwpijn, net zoals sommige andere aandoeningen in dit blog. De medicijnen zijn dus meestal ook hetzelfde. Naast de gebruikelijke pijnstillers zijn anti-epileptica en antidepressiva van toepassing voor het verminderen van de prikkelgevoeligheid. Zie de onderstaande links voor informatie over anti-epileptica en antidepressiva:

Voor informatie over anti-epileptica zie: aangezichtspijn medicatie

En voor informatie over antidepressiva zie: Migraine medicijnen en bijwerkingen

Melatonine kan de pijndrempel verhogen. Dat komt omdat melatonine invloed heeft op de productie van endorfines, de natuurlijke pijnstiller.

Het kan geen kwaad om melatonine uit te proberen bij cervicogene hoofdpijn. Er is echter geen onderzoek naar gedaan voor deze specifieke aandoening. Er zijn echter voldoende succesvolle onderzoeken bij andere soorten neuropathische hoofdpijn en zelfs bij diabetische neuropathie.

Als u meer wilt weten over de werking van melatonine klik dan op onderstaande link:

clusterhoofdpijn natuurlijk behandelen

Bronnen:

Sjaastad MD et al, Headache: The Journal of Head and Face Pain, Volume 38, Issue 6, Cervicogenic Headache: Diagnostic Criteria, First published: 11 June 2003, https://doi.org/10.1046/j.1526-4610.1998.3806442.x

Bogduk N, The anatomical basis for cervicogenic headache., (PMID:1740655), Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics [01 Jan 1992, 15(1):67-70]

Jull, Gwendolen et al, A Randomized Controlled Trial of Exerciseand Manipulative Therapy for Cervicogenic Headache, Spine: September 1, 2002 – Volume 27 – Issue 17 – p 1835-1843,  

David M. Biondi, cervicogenic headache: a review of diagnostic and treatment strategies, The Journal of the American Osteopathic Association, April 2005, Vol. 105, 16S-22S.  April 2005