Medicijn afhankelijke hoofdpijn, hoe kom je er vanaf?

Medicijn afhankelijke hoofdpijn

Bij een medicijn afhankelijke hoofdpijn is er sprake van een constante, zeurende hoofdpijn die vaak erger is in de ochtend. Het is een chronisch soort hoofdpijn wat in stand wordt gehouden door de inname van pijnstillers of andere medicijnen en drugs. Het wordt daarom ook een secundaire vorm van hoofdpijn genoemd. De hoofdpijn is een symptoom van iets anders.

Afhankelijkheid van medicijnen komt vaker voor bij patiënten met chronische hoofdpijn. Voornamelijk ook bij chronische migraine. Ongeveer 4 % van alle gevallen van hoofdpijn zijn chronisch van aard en in ongeveer 2% van alle gevallen van hoofdpijn is er sprake van een medicijn afhankelijke hoofdpijn.

Het probleem is dat de afhankelijkheid van medicijnen uiteindelijk zorgt voor een extra oorzaak van hoofdpijn.

Als iemand vaker dan 15 keer per maand pijnstillers slikt is er een verhoogd risico op een medicijn afhankelijke hoofdpijn.  Ook drugsgebruik of zelfs het gebruik van caffeïne kan een afhankelijke hoofdpijn veroorzaken.

Vaak worden er ook depressie en angstoornissen geassocieerd met medicijn afhankelijke hoofdpijn. Mensen kunnen dus ook emotioneel afhankelijk raken of bang zijn dat ze zonder pijnstillers niet kunnen functioneren.

Welke medicijnen kunnen een medicijn afhankelijke hoofdpijn veroorzaken?

Lang niet alle medicijnen veroorzaken bij chronisch gebruik hoofdpijn. Maar welke medicijnen doen dat wel?

  • Alle medicijnen die naast de werkzame stof ook caffeïne bevatten. En alle andere bronnen met hoge doseringen van caffeïne, bijvoorbeeld speed (een soort drugs die vaak met veel caffeïne ingenomen wordt). Voor koffie geld dat je bij voorkeur niet meer dan 3 kopjes per dag neemt.
  • Paracetamol, ibuprofen, naproxen en de meeste andere pijnstillers.
  • Ergotamine en andere ergot-medicijnen. Ergotamine wordt gebruikt bij migraine.
  • Triptanen, welke worden gebruikt bij onder andere migraine.
  • Codeïne (een hoestmiddel).
  • Opiaten (zeer sterke pijnstillers zoals morfine).
  • Benzodiazepines (spierverslappende slaapmiddelen).

Wat zijn de symptomen van afhankelijkheid?

Je kunt erachter komen dat je afhankelijk bent geworden van pijnstillers als je na het stoppen een constante zeurende hoofdpijn krijgt en de volgende afkickverschijnselen:

  • Na het stoppen met de medicatie wordt de pijn eerst erger voordat het na 5 tot 10 dagen weg gaat.
  • Migraïne patienten kunnen het gevoel krijgen dat er een aanval aan zit te komen.
  • Misselijkheid
  • Moeite met slapen/ een gejaagd gevoel.
  • Slechte concentratie.
  • Angst
  • Depressie
  • Prikkelbaarheid

Waarom veroorzaken sommige medicijnen een afhankelijkheid?

Bij het overmatig gebruik van medicijnen kan het zo zijn dat je lichaam steeds minder gevoelig wordt voor het middel. Je hebt dus steeds hogere doseringen nodig voor het gewenste resultaat.

Als je daarna stop met de betreffende medicijnen, worden de receptoren in de hersenen in korte tijd weer veel gevoeliger voor de prikkels. Het gevolg is een constante zeurende hoofdpijn, omdat je receptoren een groot verschil in gevoeligheid verwarren met het hebben van pijn. Dat is een ietwat vereenvoudigde versie van een lastig uit te leggen proces.

Bij vaatvernauwende middelen zoals triptanen en ergotamine is er een ander soort probleem. Ook bij deze medicijnen neemt het effect af na veelvuldig gebruik. De bloedvaten vernauwen steeds verder en het resultaat kan zijn dat de doorbloeding onvoldoende wordt.

Bij onvoldoende doorbloeding kun je allerlei spierklachten krijgen zoals kramp met mogelijk ook spanningshoofdpijn als gevolg. Maar een zuurstoftekort kan uiteraard ook een oorzaak zijn van hoofdpijnklachten en andere klachten zoals extreme vermoeidheid.

Als je na het opbouwen van een afhankelijkheid stopt met het gebruik van de vaatvernauwende medicijnen, verwijden de bloedvaten in korte tijd, waardoor hoofdpijn veroorzaakt kan worden. Dit mechanisme kan dus migraineaanvallen of clusterhoofdpijn veroorzaken als je daar aanleg voor hebt.

Een gevolg is dat dit weer leidt tot het gebruik van dezelfde middelen waar je een afhankelijkheid van hebt opgebouwd.

Naast dit alles kan er ook een mentale afhankelijkheid optreden.

Hoeveel medicijnen mag ik maximaal gebruiken in een bepaalde tijd?

Als een algemene regel geldt dat je twee dagen de aanbevolen doseringen mag gebruiken en dat je bijvoorkeur daarna 7 dagen lang niets meer inneemt.

Bijvoorbeeld bij paracetamol mag een volwassen persoon 3 keer per dag 2 tabletten innemen. Voor kinderen geld een maximum van 3 keer per dag 1 tablet. Bij voorkeur  moet je na twee dagen stoppen met de inname gedurende 7 dagen, zodat je geen afhankelijkheid opbouwt.

Voornamelijk bij chronische pijnklachten komt het vaak voor dat er teveel medicijnen gebruikt worden.

Een voorbeeld van iemand met dergelijke klachten was Michael Jackson, die brandwonden had opgelopen door slecht geïnstalleerd vuurwerk op het podium. Hij ontwikkelde een afhankelijkheid van zware pijnstillers en narcosemiddelen. Het kan dus iedereen overkomen.

Dat laatste komt bij de normale mens bijna niet voor, omdat je geen toegang hebt tot narcosemiddelen. Geen enkele arts schrijft dat voor om thuis te gebruiken. Maar er zijn wel soorten drugs zoals GHB, waarbij ook een vergelijkbare afhankelijkheid kan ontstaan.

Hoe kom ik van mijn medicijn afhankelijke hoofdpijn af?

Allereerst is het belangrijk dat je snapt dat je last hebt van een dergelijke soort hoofdpijn. Veel mensen weten niet dat ze hoofdpijn hebben vanwege het gebruik van pijnstillers.

Daarnaast is het verstandig om naar de huisarts te gaan. Hij zal je waarschijnlijk aanbevelen direct te stoppen met de medicijnen, omdat je er op die manier het snelste vanaf bent.

Na vijf tot tien dagen gestopt te zijn met de middelen ben je af van de afhankelijkheid. Het is daarna van belang voortaan tijdig te stoppen met pijnstillers. Bij chronische pijnklachten kan dit moeilijk zijn.

Een andere optie is het reduceren van de dosis totdat je ermee kunt stoppen, dit duurt wel veel langer. Voornamelijk bij een afhankelijkheid van opiaten, barbituraten(worden niet meer voorgeschreven in Nederland) en benzodiazepines (spierverslappende slaapmiddelen) wordt geadviseerd om de dosering langzaam af te bouwen.

Wanneer normaal afkicken niet mogelijk is

In extreme gevallen kan een arts u aanbevelen naar een verslavingskliniek te gaan. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij een sterke emotionele en fysieke afhankelijkheid bij het gebruik van opiaten zoals morfine.

Het roken van morfineplijsters wordt zelfs als erger gezien dan heroïnegebruik. Ik heb dit echter alleen van horen zeggen en niet van een medische bron. Het lijkt overigens wel aannemelijk, vanwege de medische puurheid van morfine in combinatie met de opnamesnelheid van de rook in de longen.

In dat geval worden er vaak middelen voorgeschreven die het afkickproces verbeteren. Ook word je in de gate gehouden, omdat afkicken van een dergelijke verslaving gevaarlijk of zelfs dodelijk kan zijn. Dat geld overigens niet voor de meeste middelen zoals paracetamol, waar je direct zonder gevaar van kunt afkicken.

Medicijngebruik als onderdeel van het afkicken

Er is meestal sprake van een angst bij patiënten dat na het afkickproces de chronische migraineklachten weer terugkomen. Het is daarom van belang om profylactica te gebruiken. Medicijnen die migraineaanvallen kunnen voorkomen.

Op die manier wordt het gebruik van teveel pijnstillers voorkomen, waardoor de bron van de medicijn afhankelijke hoofdpijn wordt weggenomen.

Als je meer wilt weten over migraine medicijnen kun je op de onderstaande link klikken:

Migraine medicijnen en bijwerkingen

Er zijn ook voedingsuplementen en een diëet bekend die migraineaanvallen aanzienlijk kunnen verminderen in aantal en in sterkte:

11 Manieren om migraine op natuurlijke wijze te behandelen

Kan ik mijn migraine verminderen met een ketogeen dieet?

In een bepaald percentage van de gevallen is er bij medicijn afhankelijke hoofdpijn geen sprake van migraine als onderliggende reden. Dit geld ongeveer voor 20 tot 40% van de gevallen. In dergelijke gevallen heeft het gebruik van migraine profylactica dus ook theoretisch gezien geen enkele zin.

Toch kunnen om een andere reden bepaalde antidepressiva worden voorgeschreven tijdens het afkickproces. Deze middelen hebben een verminderende werking op de prikkelgevoeligheid van bepaalde receptoren in de hersenen. Daarnaast helpen ze om depressie en angsten te verminderen, iets wat bij veel patiënten aanwezig is.

Van veel middelen die worden voorgeschreven tijdens het afkickproces is echter onvoldoende aangetoond of ze wel echt beter werken dan een placebo. Van sommige middelen zijn onvoldoende studies bekend om te spreken van een bewezen effect, of een placebostudie is onmogelijk (zoals bij accupunctuur). Het ging daarbij om onderzoeken naar middelen of methoden zoals: amitryptiline,flunarizinem, betablokkers, valproïnezuur, cannabinoïden, pregabalin, accupunctuur en occipitale zenuwstimulatie.

De kans van slagen

Voor het afkicken van de afhankelijkheid geld een vrij hoge slagingskans van 70%. Ongeveer de helft van de patiënten had weer last gekregen van hoofdpijn, maar meestal was dat episodisch en niet chronisch, zoals de medicijn afhankelijke hoofdpijn.

In ongeveer 20% tot 60% van de gevallen kan iemand weer terugvallen in ouderwetse patronen omtrend het overmatig gebruik van medicijnen. Alleen al om deze reden is het van groot belang om een profylactische behandeling toe te passen bij bijvoorbeeld migrainepatiënten.

Erfelijke aanleg voor het opbouwen van een afhankelijkheid

Er zijn enkele bronnen bekend die spreken van een mogelijk erfelijke aanleg voor het krijgen van een afhankelijkheid. Het laat zich vergelijken met de gevoeligheid voor een verslaving. Vaak zijn er meer mensen in dezelfde familie met aanleg voor het opbouwen van een afhankelijkheid.

Omgevingsfactoren

Toen de Amerikaanse militairen terugkwamen uit de oorlog van Vietnam, werd er gevreesd voor een drugsepidemie. Er waren letterlijk tienduizenden militairen die chronisch gebruik maakten van pijnstillers zoals opiaten.

Toen de troepen thuis waren bij hun geliefden en vaak ook hun kinderen bleek de vrees voor een drugsepidemie ongegrond. Voornamelijk de militairen die veel liefde en vriendschap hadden, waren vrij gemakkelijk in staat om van de medicijnen af te blijven. Militairen die zich eenzaam voelden waren helaas bovengemiddeld vaak nog verslaafd aan dergelijke middelen.

Dit geeft aan dat sociale omstandigheden zeer belangrijk zijn bij het bestrijden van afhankelijkheid en verslaving.

Tot slot

Als je hoofdpijnklachten hebt, probeer dan zo min mogelijk medicijnen te gebruiken. Probeer daarnaast te streven naar een profylactische aanpak. Dit kan met zowel medicijnen, voedingssuplementen en een diëet. De twee laatste beveel ik persoonlijk van harte aan:

11 Manieren om migraine op natuurlijke wijze te behandelen

Kan ik mijn migraine verminderen met een ketogeen dieet?

In de minderheid van de gevallen gaat het om een ander soort hoofdpijn, zoals spanningshoofdpijn. Hiervoor geld dat juist deze vorm van hoofdpijn gemakkelijk op een natuurlijke manier te behandelen is:

Spanningshoofdpijn natuurlijk behandelen met deze 8 adviezen

 

 

Bronnen:

Karl B. Alstadhaug et al, Preventing and treating medication overuse headache, Pain Rep. 2017 Jul; 2(4): e612. ,Published online 2017 Jul 26. doi:  10.1097/PR9.0000000000000612, PMCID: PMC5741367, PMID: 29392227, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5741367/

G.J. Rubin, A.P. Smith, Caffeine Withdrawal and Headaches, Pages 123-126 | Received 19 Oct 1998, Published online: 13 Jul 2016, https://doi.org/10.1080/1028415X.1999.11747270

https://www.migrainetrust.org/about-migraine/types-of-migraine/other-headache-disorders/medication-overuse-headache/

https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/diversen/189288-opioiden-en-opiaten-geneesmiddelen-die-pijn-verlichten.html#behandeling-van-verslaving

https://www.gelreziekenhuizen.nl/Gelreziekenhuizen/Patientenfolders-Zutphen-Neurologie/Medicatie-afhankelijke-hoofdpijn—stoppen-pijnstillers-(NEUR-5061).pdf

ns-en-gezondheid.infonu.nl/diversen/32181-benzodiazepinen-benzos-afbouwenstoppen-en-bijwerkingen.html#ontwenningsverschijnselen-na-stoppen-met-benzodiazepinen

https://edition.cnn.com/2013/08/27/showbiz/michael-jackson-death-trial/index.html